Tradycyjna instalacja elektryczna działa z wykorzystaniem licznika jednokierunkowego. W tym modelu urządzenie zlicza ilość energii pobranej z publicznej sieci energetycznej. Jeśli planujemy montaż instalacji fotowoltaicznej, zalecane będzie wykorzystanie licznika dwukierunkowego (licznik 2 kierunkowy). W tym artykule wyjaśnimy, dlaczego wymiana licznika jest ważna. Podpowiemy też, kiedy fotowoltaika bez licznika dwukierunkowego będzie dobrym pomysłem.

Montaż licznika elektrycznego – rodzaje liczników energii

Każdy obiekt zasilany w prąd musi być wyposażony w licznik energii elektrycznej. Wyróżniamy kilka rodzajów tego typu urządzeń, które w zależności od naszych potrzeb i preferencji możemy skutecznie wykorzystywać do rozliczeń ze sprzedawcą energii.

Licznik jednofazowy, licznik dwufazowy, licznik trójfazowy

Ze względu na ilość faz, do jakich zostały przystosowane urządzenia wyróżniamy: licznik jednofazowy, licznik dwufazowy i licznik trójfazowy. Podział na większą liczbę faz jest coraz bardziej popularny, gdyż zabezpiecza obiekt w przypadku awarii. Wyłącza się wówczas uszkodzoną linię i przeprowadza naprawę. Jednocześnie użytkownicy mogą dalej pobierać prąd z gniazdek zasilanych pozostałymi fazami. Korzystanie z tego rozwiązania staje się koniecznością wówczas, gdy używamy pompy ciepła, klimatyzacje czy suszarki, czyli urządzeń o dużym poborze energii elektrycznej.

Licznik jednotaryfowy i licznik dwutaryfowy – zasada działania

Taryfa energii elektrycznej to plan cenowy, według którego rozliczane jest zużycie prądu z odbiorcą końcowym. Najczęściej stosowane w Polsce są taryfy jednostrefowe (C11, G11) oraz dwustrefowe (G12). Decydując się na podpisanie umowy z rozliczaniem według różnych stawek godzinowych, trzeba się wyposażyć w licznik dwutaryfowy. Zasada działania opiera się w tym wypadku na zewnętrznym zegarze sterującym, który przełącza między taryfami napięcie sterujące.

Licznik przedpłatowy – koszt instalacji

Jeśli mamy wrażenie, że licznik prądu za dużo nalicza, możemy zdecydować się na licznik przedpłatowy. Koszt instalacji tego typu rozwiązania nie jest duży (to około 350 – 500 złotych w przypadku układu pomiarowo rozliczeniowego jednofazowego i 600 – 800 złotych w przypadku układu pomiarowo-rozliczeniowego trójfazowego) a pozwala w pełni kontrolować wydatki na prąd. Tego typu rozwiązanie jest szczególnie popularne wśród osób wynajmujących mieszkania, gdyż w ten sposób widzą, jak kształtuje się zużycie u poszczególnych lokatorów. Skąd wziąć licznik przedpłatowy? Jak założyć? Niezbędne jest w tym wypadku wystąpienie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej z odpowiednim wnioskiem.

Liczniki indukcyjne, elektroniczne i inteligentne

Liczniki indukcyjne naliczają pobór prądu dzięki swojej aluminiowej tarczy, która rusza się w sposób proporcjonalny do zużycia. Rozliczanie odbywa się na podstawie prognoz lub odczytu rzeczywistego dokonanego przez inkasenta. Liczniki indukcyjne są nadal popularniejsze niż bardziej zaawansowane technologicznie liczniki elektroniczne. Te ostatnie umożliwiają już odczyt zdalny i co do zasady są dokładniejsze. Najnowocześniejszym rozwiązaniem są z kolei liczniki inteligentne. W tym wypadku występuje dwukierunkowa komunikacja danych – od dostawcy do odbiorcy i od odbiorcy do dostawcy. Dzięki temu uzyskujemy dostęp do wielu ważnych danych oraz możliwości zdalnej aktualizacji urządzenia. Czy wymiana licznika energii elektrycznej na elektroniczny opłaca się? Odpowiedź jest twierdząca, gdyż użytkowanie go jest wygodne i pozwala lepiej kontrolować zużycie.

Licznik dwukierunkowy – cena i zasada działania.

Kolejnym typem licznika jest ten przeznaczony dla użytkowników instalacji PV. Jak działa licznik dwukierunkowy? W klasycznych instalacjach fotowoltaicznych pracujących w systemie net-meteringu lub net-bilingu spotykamy się z dwoma sytuacjami:

• gdy zestaw PV wyprodukuje wolumen prądu niewystarczający do zaspokojenia potrzeb użytkowników, deficyty są uzupełniane z publicznej sieci energetycznej.
• gdy instalacja fotowoltaiczna wygeneruje nadwyżki prądu, nadmiar zostaje oddany do sieci.

Do obsługi tych czynności wymagane jest użycie licznika dwukierunkowego. Koszt wymiany urządzenia w przypadku zestawów o mocy poniżej 50 kWp leży po stronie zakładu energetycznego.

Procedura wymiany licznika energii elektrycznej na dwukierunkowy

Inicjatorem wymiany licznika energii elektrycznej na dwukierunkowy jest nowy użytkownik fotowoltaiki. To on uzupełnia i dostarcza do zakładu energetycznego zgłoszenie podłączenia, dane techniczne instalacji czy certyfikaty użytych materiałów. Na podstawie art. 7 ust. 8d7 ustawy Prawo energetyczne Operator Systemu Dystrybucyjnego jest zobligowany do montażu licznika elektrycznego dwukierunkowego w terminie maksymalnie 30 dni od momentu zgłoszenia mikroinstalacji.

Fotowoltaika bez licznika dwukierunkowego – czy to możliwe?

Procedura wymiany licznika energii elektrycznej nie jest skomplikowana, ale wymaga podjęcia pewnego trudu. I jest to trud jak najbardziej uzasadniony, bowiem brak wykonania tych czynności może prowadzić do zwiększenia rachunków! Warto pamiętać, że typowy licznik jednokierunkowy nie jest urządzeniem inteligentnym. Przepływ prądu traktuje ilościowo, nie zaś źródłowo. Cała energia, która przez niego przechodzi i wpada do sieci dystrybucyjnej, jest traktowana jako pobór. Oznacza to, że produkcja prądu z instalacji PV także stanowi koszt, nie zaś zysk firmy lub gospodarstwa domowego. Aby nie doprowadzać do tej kuriozalnej sytuacji, niezbędna jest wymiana urządzenia na dwukierunkowe.

W praktyce rynku PV zdarzają się jednak sytuacje, gdy założenie licznika dwukierunkowego nie ma uzasadnienia. Dzieje się tak chociażby wtedy, gdy nasz zestaw zaprojektowany jest tak, by maksymalizować poziom autokonsumpcji. Małe instalacje z samego założenia pokrywają całkowite zapotrzebowanie tylko w ułamku. Nie oddają prądu do sieci. Cały zasób wykorzystują na bieżące potrzeby. Jeśli ich moc nie przekracza 0,8 kW, to zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) 2016/631 z dnia 14 kwietnia 2016 roku nie podlegają zgłoszeniu, a tym samym nie wymagają wymiany licznika. Przykładem mogą być gotowe zestawy typu plug and play montowane w mieszkaniach domów wielorodzinnych lub na działkach.

Założenie licznika dwukierunkowego nie jest także wymagane w instalacjach off-grid. W tym modelu nadwyżki energii nie są kierowane do sieci dystrybucyjnej, ale do sparowanego z instalacją magazynu energii. System off-grid daje pełną niezależność i bezpieczeństwo energetyczne, a przy okazji nie wymaga przeprowadzania formalności z OSD. To idealne rozwiązanie dla osób ceniących sobie komfort.

Jak działa licznik dwukierunkowy – podsumowanie

Montaż licznika elektrycznego dwukierunkowego jest niezbędny, w przypadku korzystania z fotowoltaiki typu on-grid. Urządzenie pozwala z jednej strony pobierać prąd z sieci, z drugiej także oddawać ewentualne nadwyżki. Sam proces wymiany prądu przebiega automatycznie i jest dostosowany do nowego systemu rozliczenia. Założenia licznika dwukierunkowego dokonuje pracownik Operatora Sieci Dystrybucyjnej na wniosek użytkownika lub pełnomocnika (np. firmy instalatorskiej).

Wymiana licznika nie będzie wymagana w dwóch sytuacjach:

• gdy nasza instalacja posiada moc do 0,8 kW,
• gdy działamy w modelu off-grid.

Obowiązek wymiany licznika na dwukierunkowy wynika z przepisów prawa. Ewentualna próba użytkowania mikroinstalacji fotowoltaicznej na liczniku jednokierunkowym może zakończyć się zwielokrotnieniem rachunków za prąd.