Standardowym urządzeniem odpowiadającym za odczyt zużycia prądu z sieci są liczniki jednokierunkowe. W przypadku instalacji fotowoltaicznych użytkownik jest jednak nie tylko konsumentem, ale także producentem. Do prawidłowego rozliczenia w tym wypadku należy zastosować licznik dwukierunkowy. W tym artykule opowiemy, jak przebiega jego wymiana, opiszemy zasadę działania oraz wskażemy jak obliczyć zużycie prądu z licznika.

Kto i kiedy zakłada liczniki dwukierunkowe?

Licznik energii do fotowoltaiki zakłada przedstawiciel operatora systemu dystrybucyjnego. Zgodnie z regulacjami ustawowymi nowy użytkownik paneli słonecznych ma obowiązek poinformować OSD o terminie przyłączenia instalacji PV na 30 dni przed planowanym przyłączeniem. W tym celu wypełnia formularz wniosku, przesyła go korespondencyjnie lub elektronicznie i czeka na przyjazd elektryka zakładu energetycznego. W zależności od obłożenia pracą może to nastąpić po kilku dniach lub nawet miesiącu. Co ważne wymiana na licznik dwukierunkowy jest bezpłatna.

Odczyty licznika prądu – jak to działa?

Zanim szczegółowo przeanalizujemy, jak odczytać licznik prądu, opiszemy zasadę jego działania. W klasycznym schemacie energetycznym prąd płynie wyłącznie w jednym kierunku – z sieci do odbiorcy. Rozwój odnawialnych źródeł energii wprowadził konieczność użycia urządzenia pozwalającego także na odczyty licznika prądu wprowadzonego do sieci. Właśnie tę funkcję spełniają liczniki dwukierunkowe. Są one wyposażone w wyświetlacz, a także opatrzone nazwą modelu, producenta oraz numeru, który pojawiać się będzie na umowie, fakturach i innych dokumentach w korespondencji z zakładem energetycznym. W praktyce możemy spotkać się z dwoma sytuacjami:

• Jeśli instalacja fotowoltaiczna nie dostarczy wystarczającej ilości energii elektrycznej do zaspokojenia zapotrzebowania energetycznego nieruchomości, deficyty zostaną uzupełnione z publicznej sieci energetycznej. Całą operację zarejestruje licznik dwukierunkowy, dzięki czemu sprzedawca wie, jaką kwotę doliczyć do rachunku.
• Jeśli mikroinstalacja PV generuje nadwyżki prądu, nadmiar zostaje oddany do sieci. Tu również kluczowa jest rola licznika energii do fotowoltaiki, który wskazuje daną wartość.

Jak odczytywać liczniki energii?

Niezależnie czy nasza instalacja PV działa w starym systemie opustów czy podlega już pod net-billing, jesteśmy zobligowani do okresowego rozliczania się z zakładem energetycznym. W tym kontekście warto wiedzieć jak odczytywać licznik energii. Tu pomocna może się okazać poniższa instrukcja.

Zasadniczo każdy operator systemu dystrybucyjnego instaluje licznik dwukierunkowy dostosowany do jego infrastruktury. Może on się nieznacznie różnić między zakładami. Stałe są jednak kody OBIS i oznaczenia, które przyjmują następującą postać:

• W przypadku taryfy jednostrefowej:

• Kod 1.8.0 (lub 1.8.0.0) oznacza całkowitą energię pobraną z sieci od początku działania licznika.
• Kod 2.8.0 (lub 2.8.0.0) oznacza całkowitą energię wprowadzoną do sieci od początku działania licznika.
• W przypadku taryfy dwustrefowej lub trzystrefowej:
  • Kody 1.8.0, 1.8.1, 1.8.2 – umożliwiają weryfikację poboru wolumenu prądu w wybranych strefach.
  • Kody 2.8.0, 2.8.1, 2.8.2 – umożliwiają weryfikację wolumenu energii wprowadzonej z fotowoltaiki w wybranych strefach.

Dokonując odczytu licznika prądu należy pamiętać, że wskazane wyniki dotyczą pełnego okresu działania urządzenia. Jeśli chcemy dowiedzieć się, ile pobraliśmy bądź oddaliśmy energii do sieci w danej jednostce czasowej, musimy porównać wartość teraźniejszą z wybraną daną historyczną. Pomocne może być w tym użycie danych z faktury, na której każdorazowo ujmuje się szereg parametrów, w tym niezbędne dane dotyczące zużycia.

Jak obliczyć zużycie prądu z licznika – przykład

Aby lepiej zrozumieć jak odczytywać licznik prądu, posłużymy się przykładem. Rozpatrzymy sytuację firmy, która swoją instalację fotowoltaiczną użytkuje już ponad rok i rozlicza się w systemie opustów. Z historycznej faktury wyniki, że pod koniec 2021 roku instalacja odprowadziła do sieci łącznie 19555 kWh. W tym samym czasie pobór z sieci wyniósł 14512 kWh. Stan licznika prądu dla kodu 1.8.0 przed końcem obecnego okresu rozliczeniowego wskazuje 17538 kWh, a odczyt prądu dla kodu 2.8.0 wynosi 22956 kWh. Mając te dane możemy przejść do obliczeń.

Wolumen prądu pobranego od początku roku obliczymy odejmując pobór prądu z faktury od odczytu dla kodu 1.8.0. Mamy zatem 17538 kWh – 14512 kWh, czyli 3026 kWh. Aby sprawdzić, ile prądu wysłaliśmy do sieci, od danej spod kodu 2.8.0 odejmujemy wartość z faktury dotyczącą eksportu energii. Ostateczny wynik tej operacji to 3401 kWh.

Czy w tym wypadku nasz firmowy rachunek zostanie obciążony za zużycie prądu? Tak, ponieważ po uwzględnieniu 20% opustu wartość poboru jest większa od wartości nadwyżek o około 305 kWh. W nowym systemie rozliczeń odczyty prądu dokonywane są w analogiczny sposób. Różny będzie jedynie ich transponowanie na wartości pieniężne.

Symbole na liczniku energii elektrycznej

Wskazane powyżej symbole na liczniku energii elektrycznej to nie jedyne dane, jakie można odczytać na wyświetlaczu. Każde urządzenie dwukierunkowe obsługuje około stu kodów OBIS, a tymi najważniejszymi z punktu uwagi użytkownika są:

• Kod 0.0.3 – Nazwa licznika.
• Kod 0.1.0 – Licznik okresów rozliczeniowych.
• Kod 0.1.2 – Data i czas okresu rozliczeniowego.
• Kod 0.2.2 – Nazwa aktywnej taryfy rozliczeniowej lub jej oznaczenie kodowe u operatora.
• Kod 0.6.0 – Napięcie nominalne.
• Kod 0.6.1 – Prąd bazowy.
• Kod 0.6.2 – Częstotliwość nominalna.
• Kod 0.6.3 – Prąd maksymalny.
• Kod 0.9.1 – Aktualny czas.
• Kod 0.9.2 – Aktualna data.

Energia – rozliczanie rzeczywiste i prognozowane

Do tej pory w Polsce dostępne są dwie metody rozliczeń energii: rozliczanie rzeczywiste i prognozowane. Tradycyjny licznik energii do fotowoltaiki umożliwia ręczny odczyt prądu. Przekazanie odpowiednich wartości do zakładu energetycznego (także dla każdej ze stref oddzielnie) skutkuje możliwością wystawiania rachunków za konkretną ilość zużytej energii w danym okresie rozliczeniowym. Jeśli dysponujemy inteligentnym licznikiem dwukierunkowym, informacje przekazywane są automatycznie. Najczęściej jednak rozliczenia przyjmują postać prognoz tworzonych na podstawie rachunków z poprzednich miesięcy. W tym wypadku możemy spotkać się z nadpłatą lub niedopłatą.

Liczniki dwukierunkowe – czy awarie są możliwe?

Każde urządzenie może ulec awarii. W przypadku licznika dwukierunkowego ewentualne błędy są czasami trudne do natychmiastowego wykrycia. Sprawa jest stosunkowo prosta, gdy dioda sygnalizuje problemy. W tym wypadku należy skontaktować się z zakładem energetycznym i złożyć odpowiednią reklamację. Sprzedawca ma 14 dni na reakcję, która zazwyczaj polega na wymianie urządzenia na nowe. Cała operacja nie stanowi kosztu dla użytkownika. Zdarzają się jednak sytuacje, że dioda nie sygnalizuje awarii, a rachunki za prąd są ponadprzeciętnie wysokie. Tu procedura reklamacyjna wygląda podobnie. Warto przy tym pamiętać, że odczyt licznika prądu w praktyce nie pokrywa się ze wskazaniami falownika. Różnica dotyczy wolumenu energii, która jest na bieżąco konsumowana.

Jak odczytywać liczniki prądu – podsumowanie

Licznik energii do fotowoltaiki działa dwukierunkowo. Z jednej strony bada wolumen prądu pobieranego z sieci, z drugiej uwzględnia też przekazane nadwyżki. Odczyt prądu jest w tym wypadku bardzo intuicyjny. Przy wykorzystaniu konkretnych numerów OBIS na wyświetlaczu urządzenia wyświetlane są interesujące nas parametry. Po ich porównaniu z danymi historycznymi uzyskujemy wiedzę na temat rozliczeń okresu bieżącego. Liczniki dwukierunkowe są montowane bezpłatnie w terminie 30 dni od dnia dokonania zgłoszenia przez użytkownika.